Sinds afgelopen zomer is Hans Burgman, grondlegger van KUAP Pandipieri, terug in Nederland. Tijdens de lezing op 18 maart jongstleden blikten we met hem terug op 40 jaar wonen en werken in de sloppenwijken van Kisumu. Hoe heeft het zaadje dat hij plantte uit kunnen groeien tot wat het nu is? Het antwoord op deze vraag is te vinden in de filosofie waarmee de Pandi-vrienden van het eerste uur te werk gingen. In onderstaand artikel beschrijft Hans het inspirerende gedachtegoed dat aan de projecten te grondslag ligt. 

GRONDHOUDING

Ten eerste: de overtuiging dat gemeenschap primair is.

Er zit doelmatigheid in de natuur. Sommigen noemen dat Elan Vital. Voor anderen is het een vingerwijzing naar een goddelijke schepper, aangeduid met de naam God. Dit betekent dat de individuen ondergeschikt zijn aan het geheel. Het belang van het geheel overtroeft het belang van het individu.

Dit vindt men ook sterk benadrukt in het boeddhisme: de oorzaak van alle kwaad is het individu dat zich opstelt tegenover het geheel. In de christelijke levensbeschouwing praat men dan over het gemeenschapsbelang ofwel Bonum Commune.

Elke mens bevat talenten die nuttig en nodig zijn voor de gemeenschap. Maar die talenten zijn ingepakte mogelijkheden, die met fantasie, respect en geduld moeten worden opengevouwen.

De hele natuur bestaat uit delen die onderling afhankelijk zijn: geen enkel deel heeft alles en ieder deel is uniek en waardevol, zoals de stukjes van een legpuzzel. Dat geldt speciaal voor de mensen.

Ten tweede: de Pandipieri filosofie keert zich af van de materialistische levensbeschouwing waarin geld uiteindelijk de waarde bepaalt van alles.
Deze kapitalistische grondhouding is wijdverspreid. Daarin wordt de actie gewaardeerd naarmate deze grotere controle verschaft. Kennis wordt gewaardeerd naarmate deze rationeel is. En belang wordt afgewogen in termen van geld. Onze filosofie verrijkt daarentegen actie met avontuur, kennis met wonderen, en nuttigheid met boffen in de vorm van geschenken.

DE PRAKTIJK

Op de eerste plaats hebben wij vanaf 1977geprobeerd om in de volkswijken van Kisumu gemeenschappen tot stand te brengen en te versterken, en op die manier verborgen krachten naar de oppervlakte te brengen. Deze krachten hebben geleid tot initiatieven naar binnen en naar buiten. Naar binnen leidde dat tot een grote piramide van kleine gemeenschappen, elk met leiders en doelgerichte agenda’s. Naar buiten leidde dat tot een groot aantal internationale relaties.

Op de tweede plaats hebben wij tezamen met de mensen uit de gemeenschap analyses gemaakt van de plaatselijke noden. Dit heeft geleid tot een groot aantal programma’s die gericht zijn op effectieve oplossingen. Deze programma’s kunnen aldus worden samengevat:

Programma’s betreffende gezondheid. Hier zien wij een aantal programma’s gericht op: goede voeding, zuigelingenzorg, veelzijdige aanpak van Aids, thuis zorg, lokale klinieken, ecologie en gedragsverandering.

Programma’s betreffende kwetsbare jeugd. Deze richten zich op straatkinderen, achtergestelde meisjes, getraumatiseerde jeugd, en weeskinderen die adoptie door een gezin nodig hebben.

Programma’s betreffende scholing. Deze gaan over scholing op diverse niveaus zoals kleuteropleiding, vakopleiding, informele scholing, kunstopleiding en computervaardigheden.

Verder hebben wij een groot administratief programma opgebouwd dat de effectiviteit van deze programma’s verzekert.

Wat er in de praktijk nog ontbreekt is een sterke band tussen de gemeenschappen en de programma’s. Veel leiders van de parochiële gemeenschappen zien onze programma’s vooral als NGO’s die de taak hebben om geld uit het buitenland te halen. Ook is het nodig dat buitenlandse relaties hun eigen belevingswereld dusdanig bijstellen dat zij levenswijsheid leren van hun Afrikaanse vrienden; het inzicht bijvoorbeeld dat Europeanen vooral streven naar “controle”, terwijl Afrikanen meer zoeken naar “ontmoeting”. Wij proberen deze toestanden te verbeteren door meer te letten op personen die wij geholpen hebben dan op structuren die wij gebouwd hebben. Ook proberen wij mensen meer individueel in te schakelen, zoals gebeurt in een bezoekersprogramma: de buitenlandse bezoekers logeren bij mensen uit de gemeenschap en draaien mee in de programma’s. Ook dienen de parochies zich meer bewust te maken van de betekenis van onze titel KUAP: “KISUMU URBAN APOSTOLATE PROGRAMMES”.

SAMENVATTING VAN DE PANDIPIERI FILOSOFIE

1. Wanneer een gemeenschap een probleem heeft moet de oplossing uit de gemeenschap komen.
2. Wie een deel wil zijn van de oplossing moet eerst een deel van de gemeenschap worden.
3. Bij de oplossing moeten allereerst de eigenschappen van de gemeenschap gebruikt worden.
4. Laat de inspiratie uit het eenvoudige niet-dogmatische Evangelie komen.

 

Hans Burgman
Februari 2018